ویتامین D یکی از مهمترین ویتامینهای محلول در چربی است که نقش اساسی در سلامت استخوانها، سیستم ایمنی، عضلات، خلقوخو و عملکرد مغز دارد.
برخلاف سایر ویتامینها، بدن میتواند این ویتامین را با قرار گرفتن در معرض نور خورشید تولید کند.
طبق بررسیها، بیش از ۶۰٪ مردم ایران دچار کمبود ویتامین D هستند و این کمبود اگر درمان نشود، میتواند سلامت عمومی بدن را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.
نشانههای کمبود ویتامین D
کمبود این ویتامین همیشه علائم واضح ندارد، اما شایعترین نشانهها عبارتاند از:
خستگی و بیحالی مزمن
درد استخوان، کمر و مفاصل
ضعف عضلانی و گرفتگی ماهیچهها
ریزش مو
افسردگی، اضطراب و بیحوصلگی
ضعف سیستم ایمنی
خوابآلودگی و خواب نامنظم
دیر خوب شدن زخمها
افرادی که بیشتر در محیط بسته کار میکنند، بیشتر در معرض این کمبود هستند.
دلایل شایع کمبود ویتامین D
- عدم دریافت نور مستقیم خورشید
- استفاده زیاد از کرم ضدآفتاب
- زندگی آپارتمانی و پشتمیزنشینی
- تغذیه ناکافی
- مشکلات گوارشی (سوءجذب)
- افزایش سن
- چاقی
- بیماریهای کبد و کلیه
مقدار طبیعی ویتامین D در بدن (سطح خونی)
بر اساس آزمایش ۲۵(OH) Vitamin D سطح سالم عبارت است از:
- کمبود شدید: کمتر از 10
- کمبود: 10 تا 20
- مرزی: 20 تا 30
- نرمال: 30 تا 50
- مطلوب برای سلامت کامل: 40 تا 60
درمانگاه مشیری امکان انجام آزمایش ویتامین دی و تفسیر دقیق آن را فراهم کرده است.
روش تشخیص کمبود ویتامین D
تنها راه تشخیص دقیق، انجام آزمایش خون ویتامین دی است.
علائم بهتنهایی قابل اعتماد نیستند.
پزشک پس از بررسی سطح ویتامین دی، سن، وزن و وضعیت سلامت، دوز مناسب مکمل را تجویز میکند.
عوارض کمبود ویتامین D
اگر کمبود درمان نشود، ممکن است باعث:
پوکی استخوان
دردهای مزمن عضلانی
ضعف سیستم ایمنی
افسردگی و اضطراب
ریزش شدید مو
اختلال خواب
افزایش احتمال شکستگی استخوان
بهترین منابع ویتامین D
۱. نور خورشید
۱۰ تا ۲۰ دقیقه قرار گرفتن در آفتاب (بدون ضدآفتاب) چند بار در هفته کافی است.
۲. غذاهای غنی از ویتامین دی
- ماهیهای چرب (سالمون، تون، ساردین)
- زرده تخممرغ
- جگر
- لبنیات
- قارچها
۳. مکملهای ویتامین دی
در صورت کمبود، پزشک مکمل تجویز میکند.
دوزهای رایج:
- ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ واحد روزانه
- یا ۵۰,۰۰۰ واحد هفتهای یکبار (در کمبود شدید)
هشدار: مصرف خودسرانه خطرناک است.
بهترین روشهای پیشگیری از کمبود ویتامین D
- روزانه ۱۵ دقیقه آفتاب مستقیم
- ورزش و تحرک
- رژیم غذایی مناسب
- چکاپ سالانه
- مصرف مکمل زیر نظر پزشک
خدمات درمانگاه مشیری در زمینه ویتامین دی
درمانگاه مشیری ارائه میدهد:
آزمایش کامل ویتامین دی
تفسیر تخصصی آزمایش
تجویز دوز مناسب و ایمن
بررسی عملکرد کلیه/کبد در صورت نیاز
برنامه تغذیهای و مشاوره
پیگیری منظم سطح ویتامین دی
منابع علمی معتبر (برای اعتبار مقاله)
- National Institutes of Health (NIH) – Vitamin D Fact Sheet
- Harvard School of Public Health – Vitamin D Research
- Endocrine Society Clinical Practice Guideline (2024)
