مراقبت از زخم جراحی؛ راهنمای کامل بهبود و مراقبت بعد از عمل | درمانگاه مشیری
زمان مطالعه: ۶ دقیقه
انتشار: ۲۰۲۵
زخم جراحی چیست؟
زخم جراحی یا زخم پس از عمل یک برش کنترلشده است که پزشک در حین عمل ایجاد میکند و معمولاً با بخیه، منگنه یا چسب پوستیبسته میشود. نوع ترمیم به محل زخم، نوع جراحی و شرایط پوست بیمار بستگی دارد.
انواع بستهشدن زخم جراحی:
- بخیه (جذبشونده و غیرقابل جذب)
- منگنههای پوستی (معمولاً ۱۰ تا ۱۴ روز بعد برداشته میشود)
- چسب جراحی (برای زخمهای کوچک و کمکشش)
زخمهای جراحی از نظر میزان آلودگی به چهار دسته تقسیم میشوند:
- زخم تمیز (Class I) – ریسک پایین عفونت
- زخم تمیز – آلوده (Class II)
- زخم آلوده (Class III)
- زخم کثیف (Class IV) – بیشترین احتمال عفونت
یک زخم جراحی سالم باید بسته، بدون ترشح، بدون بوی بد و بدون قرمزی شدید باشد.
چرا مراقبت از زخم جراحی مهم است؟
مراقبت صحیح از زخم بعد از جراحی، نقش مهمی در:
- پیشگیری از عفونت زخم
- کاهش احتمال جای بخیه و اسکار
- تسریع روند ترمیم
- جلوگیری از عوارض جدی
شرایطی که روند ترمیم زخم را کند میکند:
- ضعف سیستم ایمنی
- دیابت
- تغذیه نامناسب
- چاقی
- سیگار یا تماس با آلودگیها
در درمانگاه مشیری به بیماران آموزش داده میشود که با رعایت اصول مراقبتی، روند ترمیم طبیعی و سالمی را تجربه کنند.
چگونه زخم جراحی را بهدرستی تمیز کنیم؟
مراحل تمیز کردن زخم جراحی
- شستوشوی کامل دستها یا استفاده از دستکش یکبار مصرف
- شستوشوی زخم با آب ولرم و صابون ملایم یا محلول سالین استریل
- از الکل، بتادین، صابون آنتیباکتریال یا مواد محرک استفاده نکنید
- خشککردن آرام با گاز استریل بدون مالش
- پانسمان زخم با گاز یا چسب مناسب
- بررسی روزانه برای مشاهده:
- قرمزی غیرطبیعی
- تورم
- ترشح
- درد یا بوی نامطبوع
در صورت هرگونه علائم مشکوک، با متخصصان درمانگاه مشیری تماس بگیرید.
نکات مهم برای مراقبتهای بعد از عمل
- در ۴۸ ساعت اول زخم را کاملاً خشک نگه دارید.
- هنگام حمام از پانسمان ضدآب استفاده کنید.
- لباسهای تنگ نپوشید تا زخم دچار اصطکاک نشود.
- پانسمان را هر ۲۴ تا ۴۸ ساعت تعویض کنید (طبق نظر پزشک).
- خاراندن زخم ممنوع؛ خارش در روند ترمیم طبیعی است.
- استفاده از وازلین یا پماد ترمیمکننده تجویزشده پس از اجازه پزشک کمک میکند زخم خشک نشود و اسکار کمتر بماند.
سبک زندگی مناسب برای ترمیم بهتر زخم
- استراحت کافی و پرهیز از فعالیتهای شدید
- مصرف پروتئین، ویتامین C، روی، سبزیجات و مایعات کافی
- رعایت کامل بهداشت دستها
- استفاده از لباس گشاد برای جلوگیری از تحریک محل زخم
مدت زمان بهبود زخم جراحی
معمولاً زخمهای جراحی ۶ تا ۱۲ روز پس از عمل روند ترمیم اولیه را پشت سر میگذارند. مراحل شامل:
- مرحله التهابیقرمزی، گرمی و کمی درد طبیعی است.
- مرحله تکثیرتشکیل بافت جدید و بستهشدن لبههای زخم
- مرحله ترمیم نهایی (بلوغ)محکمتر شدن بافت و ایجاد اسکار
پیگیری روزانه وضعیت زخم، بهترین راه برای تشخیص طبیعی بودن مراحل ترمیم است.
علائم عفونت زخم جراحی
در صورت مشاهده این علائم فوراً با پزشک تماس بگیرید:
- قرمزی و گرمی شدید
- ورم یا ترشح چرکی
- بوی نامطبوع
- تب یا افزایش درد
- باز شدن لبههای زخم
تشخیص و درمان زودهنگام از عوارض جدی جلوگیری میکند.
کاهش اسکار و جای بخیه بعد از جراحی
پس از بسته شدن کامل زخم، میتوانید از روشهای زیر برای کاهش اسکار استفاده کنید:
۱. پمادهای ترمیمکننده
نگهداشتن محل زخم در حالت مرطوب، از تشکیل اسکارهای برجسته جلوگیری میکند.
۲. پچها و چسبهای کاهش اسکار
پچهای سیلیکونی باعث:
- کاهش قرمزی
- افزایش رطوبت پوست
- بهبود ظاهر جای بخیه در ۳–۴ هفته
برای انتخاب بهترین روش کاهش اسکار، میتوانید با متخصص پوست و جراحان درمانگاه مشیری مشورت کنید.
جمعبندی
مراقبت صحیح از زخم جراحی، یکی از مهمترین مراحل پس از هر عمل جراحی است. با رعایت اصول بهداشتی، انتخاب پانسمان مناسب و توجه به علائم هشداردهنده، میتوانید سریعتر و با کمترین اسکار بهبود پیدا کنید.
در صورت نیاز به ویزیت، تعویض پانسمان، مشاوره ترمیم زخم یا بررسی عفونت،
تیم تخصصی درمانگاه مشیری آماده همراهی شماست.
